Bewakingscamera’s

Het doel van camerabewaking is het beschermen en bewaken van personen en eigendommen. De eigenaar van een gebouw of een gebied mag camera’s ophangen, mits de aanwezigheid van de camera’s noodzakelijk is voor het doel, kenbaar is (informatiebordjes), proportioneel (in verhouding tot het probleem) en subsidiair (middel niet erger dan de kwaal). Er is in Nederland geen aparte wet voor camerabewaking. Wel zijn er diverse wetten en regels waar de eigenaar van het camerasysteem aan moet voldoen. De belangrijkste daarvan zijn het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) waarin is vastgelegd dat cameratoezicht noodzakelijk, kenbaar, proportioneel en subsidiair moet zijn.

Daarnaast geldt de Wet bescherming persoonsgegevens als er beelden worden vastgelegd waarop personen herkenbaar zijn. Er is geen handhavende instantie of toezichthouder die controleert of eigenaren van bewakingscamera’s zich aan de regels houden. Het College bescherming persoonsgegevens is weliswaar de instantie die toezicht houdt op naleving van de Wet bescherming persoonsgegevens, maar in de meeste gevallen komen eigenaren in aanmerking voor het vrijstellingsbesluit. Dat houdt in dat – mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, zoals zorgvuldige omgang met de beelden en een beperkte bewaartermijn – geen melding hoeft te worden gedaan van het camerasysteem.

Camerabewaking wordt soms verward met cameratoezicht. Als de beelden van de camera’s niet live worden bekeken door toezichthouders, is feitelijk geen sprake van toezicht en is de term camerabewaking meer geschikt. Vaak valt dit verschil samen met het eigendom en het doel van de camera’s: camerabewaking wordt vaak ingezet door particulieren voor bewakingsdoeleinden, terwijl cameratoezicht vaak wordt ingezet door de overheid in het kader van handhaving van de openbare orde en veiligheid. Let wel: als de overheid een gebouw beveiligt met camera’s spreken we ook in dat geval van camerabewaking. Het doel is dus bepalender dan de vraag wie de eigenaar is van het camerasysteem.

Tegenstanders van dit soort toepassingen wijzen op het verlies van privacy van de mensen die worden bekeken en de negatieve impact ervan op burgerrechten. Er zijn veel tegenstanders van bewakingscamera’s want ze zijn bevreesd dat de camera systemen voor een ander doel wordt gebruikt dan waarvoor ze zijn opgehangen. Tegenstanders verwijzen daarom vaak naar het boek 1984 van George Orwell uit 1949, waarin een totalitair bewind het dagelijkse leven van de burgers probeert te beheersen. Deze dystopische visie is voor velen aanleiding de vraag te stellen of camera’s niet steeds vaker worden gebruikt als instrument voor sociale controle in plaats van als instrument tegen criminaliteit.

Het ophangen van beveiligingscamera’s kan er ook toe leiden dat bepaalde mensen of groepen stelselmatig kunnen worden geweerd van locaties. Organisaties die zich inspannen voor de rechten van burgers trachten het publiek meer bewust te maken van de inbreuk op burgerrechten die het gevolg kan zijn van een groei in technische controlemiddelen.